فضیلت و پاداش زیارت امام رضا – علیه السلام –

سید على حسینى‏

محبت ودلبستگى شدید مؤمنان به رسول خدا و اهل بیت او – علیهم السلام – از ویژگیهاوامتیازهاى مومنان است آنان. همواره از ژرفاى جان به اهل بیت عشق مى‏ورزند و در پى دستیابى به رضایت آنان هستند وطبیعى است که محبت به آنان جلوه‏ها و آثار گوناگونى در زندگى دارد و زیارت مرقدهاى پاک و نورانیشان در زمره مهم‏ترین آن جلوه هاست. اگر حتى یک روایت در فضیلت زیارت معصومان – علیهم السلام – صادر نشده بود، ادب در برابرآنان، مومنان را وامى داشت به زیارت حرم‏هاى مطهرشان مشرف شوند و افزون بر عرض ارادت و شیفتگى خود ازدریاى معنویت بى بدیل و ناپیدا کرانه آنها جرعه‏ها نوشند و روح خود را با نزدیک ساختن به آن ارواح بلند و بى نظیر شاداب سازند.
در روایات رسیده از پیامبر خداو اهل بیت – علیهم السلام – درباره فضیلت زیارت معصومان – علیهم السلام – و آداب آن و گروهى از عبادات و احکام حرمشان روایات متعدد و متنوعى از معصومان – علیهم السلام – رسیده است که محدثان بزرگ در ثبت و ضبط آنهاکوشیده‏اند.
این نوشته در پى آن است که سخنان پیامبر خدا – صلى اللَّه وعلیه وآله – و دیگر معصومان – علیهم السلام – را درباره فضیلت زیارت حضرت على بن موسى الرضا- علیه السلام – گزارش کند.
روایات در بردارنده فضیلت زیارت آن حضرت شگفت‏انگیز و بسیار مهم‏تر از آن چیزى است که در این‏باره‏گفته شده است. همان طور که مى‏دانیم امام على بن موسى الرضا – علیه السلام – ازبزرگترین مؤمنان، شهیدان، صالحان، صدیقان ویکى از معصومان – علیهم السلام – است. بر طبق روایات و آیات قرآن کسى که حتى یکى ازصفتهاى یادشده را داشته باشد، نزد خداى متعال جایگاه ممتاز و بلندى دارد وبه طور کلى زیارت قبرش مطلوب است و داراى آثار معنوى.(۱)
درمدخل این بخش به عنوان نمونه به چند روایت در این باره اشاره مى‏شود.
جناب کلینى و صدوق دراین باره از حضرت على بن موسى الرضا – علیه السلام – این گونه نقل کرده‏اند:
هریک از امامان معصوم – علیهم السلام – بر گردن دوستان و شیعیان خود پیمان و عهدى دارند و وفاى کامل به آن پیمان و اداى نیکوى آن عهد، زیارت مرقدهاى مطهر آنان است. پس هر کس از سر میل و رغبت به زیارت و اعتقاد به آن چه آنان گرایش داشتند، به زیارت بشتابد، روز قیامت ائمه – علیهم السلام – شفیعان او خواهند بود(۲).
بر طبق روایتى دیگر، حسن بن وشّاء مى‏گوید: ازحضرت رضا – علیه السلام – پرسیدم: پاداش زیارت قبریکى از ائمه – علیهم السلام – چیست؟
آن حضرت فرمود: «مانند ثواب زیارت قبر امام حسین است.»
پرسیدم: پاداش کسى که قبر امام حسین – علیه السلام – را زیارت کند، چیست؟
فرمود: سوگند به خدا پاداش او بهشت است(۳).»
عبدالرحمن بن مسلم از امام صادق – علیه السلام – دراین باره‏چنین نقل‏کرده است:
«کسى در زمان مرگ ما، قبرهاى ما را زیارت کند، مانند کسى است که درزمان حیاتمان ما را زیارت کند(۴).»

فضیلت زیارت حضرت امام رضا – علیه السلام –

همان طور که پیش‏تر اشاره شد، حضرت رضا – علیه السلام – از کامل‏ترین مومنان، صدیقان، مجاهدان، صالحان، شهیدان، هادیان امت وهشتمین معصوم و فرزند رسول خدا و امیرمومنان – علیهماالسلام – است و هر کدام از خصلتهاى یاد شده سبب مى‏شود زیارت ایشان از پاداش و آثار خاصى برخوردار باشد،(۵) که در این نوشته از توضیح آنها صرف نظر مى‏شود و در این بخش روایاتى را که از پیامبر خدا و ائمه – علیهم السلام – درباره فضیلت زیارت آن حضرت نقل کرده‏اند فراروى خوانندگان مى‏نهیم :

۱ – پاداش زیارت حضرت رضا در مقایسه با پاداش حج

جناب شیخ طوسى از حضرت رضا – علیه السلام – نقل کرده است که آن حضرت فرمود:
«در خراسان بقعه‏اى است و زمانى خواهد آمد که آن بقعه همواره محل رفت و آمد و مطاف فرشتگان مى‏شود تا روز قیامت که در صور دمیده مى‏شود و قیامت فرا مى‏رسد.»
پرسیدند: اى پسر رسول خدا! این بقعه کدام بقعه است؟ فرمود:
«این بقعه در سرزمین طوس است، به خدا سوگند! آن زمین باغى از باغهاى بهشت است. هر که مرا دراین بقعه زیارت کند مانند کسى است که رسول خدا را زیارت کرده است و براى او پاداش هزار حج مقبول و هزار عمره مقبول نوشته خواهد شد و من و پدرانم روز قیامت شفاعت کننده او خواهیم بود.»(۶)
در روایتى دیگر بزنطى مى‏گوید: نامه حضرت رضا – علیه السلام – را خواندم، در آن نامه چنین آمده بود:
«به شیعیان من بگو زیارت من به اندازه هزار حج پاداش دارد.»
بزنطى مى‏گوید از امام جواد – علیه السلام – از روى تعجب پرسیدم: به اندازه هزار حج؟ آن حضرت فرمود: «آرى: به خدا سوگند کسى که او را زیارت کند در حالى که حق او را مى‏شناسد، به اندازه هزار، هزار حج (یک میلیون حج) پاداش دارد(۷).»
بر طبق روایتى دیگر امام موسى بن جعفر – علیه السلام – فرمود:
«کسى که قبر فرزندم على – علیه السلام – را زیارت کند، پاداش او هفتاد حج نیکو و مقبول خواهد بود.»
مازنى مى‏گوید: از سر تعجب پرسیدم: هفتاد حج؟ فرمود:
«هفتاد هزار حج.»
عرض کردم: زیارت او به اندازه هفتاد هزار حج پاداش دارد؟ فرمود: آرى! بسیارى از حج هاپذیرفته نمى‏شوند. هر کس فرزندم على را زیارت کند ویک شب نزد ایشان بماند، به کسى مى‏ماند که خدا را در عرش زیارت کرده است.»(۸)
در برخى از این روایات هفتاد حج و در برخى هزارحج و عمره و در برخى یک میلیون و در برخى هفتاد هزار حج وعمره پاداش زیارت امام رضا – علیه السلام – قرار داده شده است.
این روایات با هم ناسازگارى ندارد؛ زیرا گروهى از روایات به طور روشن نشان مى‏دهد که مخاطبان امام کاظم، امام رضا و امام جواد – علیهم السلام – زمینه و ظرفیت شنیدن فضیلت بسیار گران و ارزشمند زیارت آن حضرت را نداشتند؛ از این رو، امام – علیه السلام – ظرفیت آنان را ملاحظه کرده و باتوجه به آن از ثواب زیارت مرقد مطهر حضرت رضا – علیه السلام – سخن مى‏گفتند. گواه این نکته آن است که آنان از شنیدن حتى اندکى از اجر زیارت آن حضرت شگفت زده مى‏شدند. همان طور که روایات یاد شده نشان‏گر آن است که اجر بالا و ثواب هزارهزار حج براى همه زائران ایشان نیست، بلکه تنها آن دسته از زائران ایشان از آن مرحله از پاداش بهره خواهند برد که از روى معرفت ایشان را زیارت کنند و حق آن حضرت را به گونه‏اى شایسته بشناسند.
افزون بر آن که، همان طور که خواهد آمد، زیارت حضرت رضا – علیه السلام – در همه زمان ها یکسان نیست بلکه در برخى از زمانها فضیلت افزون‏ترى دارد و نیز باید توجه داشت گروهى از زائران در مسیر زیارت به رنج و زحمت مى‏افتند و زیارت براى آنان سختى‏هایى دارد، که پاداش زیارت این گروه بیش‏تر خواهد بود.

۲- نشاط و شادابى

زیارت امام رضا – علیه السلام – براى زائرانى که از سر شوق و عشق به بارگاه ملکوتى و قدسى آن حضرت مشرف شده‏اند، فواید گوناگونى دارد. آن حرم پاکیزه و دل‏انگیز سرشار از معنویت است و جذبه‏هایش آن چنان تاثیرى بر جان زائر مى‏گذارد که به مقدار ظرفیتش مى‏تواند از آن چشمه جوشان معنویت بنوشد و در نتیجه اندوه نشسته بر جان او زدوده شده و غمها از جانش رخت بر مى‏بندد. پیامبر اعظم – صلى اللَّه وعلیه وآله – فرمود:
«پاره تن من در خراسان دفن خواهد شد. هر انسان اندوهناکى او را زیارت کند، خداى عزوجل اندوه او را از بین خواهد برد و هر گناهکارى که به زیارت او بشتابد، خدا گناهانش را مى‏آمرزد.»

۳- آمرزش گناهان

زمین طوس و آن جاکه فرزند بى همتاى موساى فاطمه – علیهماالسلام – به خاک سپرده شده گوهرى است گرانبهاکه خاک بهشت بر آن حسرت برد و فرشتگان براى زیارت آن گروه گروه از آسمان به زمین مى‏شتابند. فضاى معنوى و الهى حرم مطهر به گونه‏اى است که جان زائران در زلال کوثر ان شست‏وشو داده خواهد شد و گناهشان خواهد ریخت. در واقع، آنان که از سر صدق و براى زیارت پا در آن زمین قدسى مى‏گذارند، خداى عزوجل جامه ذلت معصیت را از تن هایشان مى‏کند و بار سنگین گناه را از دوششان بر مى‏دارد.
در روایات متعددى به این نکته اشاره شده است. امام جواد – علیه السلام – فرمود:
«هرکس قبر پدرم را در طوس زیارت کند، خدا گناهان گذشته و آینده‏اش را مى‏آمرزد(۹).»
وشاء مى‏گوید: على بن موسى الرضا – علیه السلام – درباره فضیلت زیارت قبرشان چنین فرمودند:
«به زودى از سر ظلم و ستم با سم کشته خواهم شد. هر کس مرا زیارت کند و حال آن که حق مرا مى‏شناسد، گناهان گذشته و آینده‏اش را خدا مى‏آمرزد.»(۱۰)

۴ – نجات و فریاد رسى

بر طبق آیات قرآن و سخنان معصومان – علیهم السلام – قیامت روز دشوارى است؛ روزى است که پرده‏ها کنار مى‏رود و خداى متعال چهره واقعى آدمیان را مى‏نمایاند و همه باید پاسخ گوى اعمال خود باشند. این روز بسى طولانى است و براى رهایى از دشواریهاى آن باید از مراحل مختلف به سلامت عبور کرد. برخى از این مراحل هولناک عبارت است از هنگامى که نامه‏هاى اعمال گناهکاران و صالحان به آنان داده مى‏شود و زمانى که این اعمال با ترازوهاى خاص سنجیده و وزن مى‏گردد و گاه عبور از پل صراط. بر پایه روایاتى که محدثان بزرگ شیعه و سنى روایت کرده‏اند، در آن شرایط حساس، حضرت رضا – علیه السلام – زائرانش را دستگیرى کرده و نجات مى‏دهد.
حمدان دیوانى از آن حضرت در این باره این گونه نقل کرده است:
«هر کس مرا با دورى سرا و مقبره‏ام زیارت کند، روز قیامت در سه جایگاه او را درمى‏یابم و از هولهاى رستاخیز مى‏رهانم. آن گاه که نامه‏هاى اعمال از چپ و راست به انسانها داده شود و به هنگام گذر از صراط و در برابر میزان.»(۱۱)

۵ – شفاعت

بسیارى از آدمیان دست کم بخش عظیمى از زندگى خود را با غفلت مى‏گذرانند و چون روز حساب فرا رسد باید در برابر خداى متعال بایستند و پاسخ آن چه را کرده‏اند و گفته‏اند و روا داشته‏اند، بدهند و خود را براى کیفر یا پاداش الهى آماده سازند و هول و هراس و دریغ و پشیمانى و بزرگى کیفر خداى متعال در آن روز به اندازه‏اى است که نمى‏توان آن را توصیف کرد. در آن اوضاع و احوال سخت و سهمگین است که اولیاى الهى دوستان خود را شفاعت کرده و از هلاکت مى‏رهانند. بزنطى چنین روایت کرده است:
«از حضرت رضا – علیه السلام – شنیدم که فرمود: هر کس از دوستانم مرا زیارت کند در حالى که حقم را بشناسد، روز قیامت او را شفاعت خواهم کرد.»(۱۲)
در روایتى دیگر، حسن بن فضال از آن حضرت این گونه نقل کرده است:
«من مسموم و کشته و در غربت دفن خواهم شد و این مطلب را از طریق پدرم، به نقل از پدرش و اجدادش، از امیرمؤمنان، على بن ابى طالب از رسول خدا – صلى الله علیه و آله – مى‏دانم. آگاه باشید هر کس مرا با غربت و دورى سرایم زیارت کند، من و پدرانم روز قیامت شفیعان او خواهیم بود و کسى که ما شفیع او باشیم، اگر چه به اندازه جن و انس گناه داشته باشد، گناهان او بخشیده خواهد شد.»(۱۳)
بر طبق روایتى دیگر، هروى مى‏گوید: حضرت رضا – علیه السلام – وارد قبه‏اى شد که هارون در آن دفن شده است و با دست مبارکش در کنار آن خطى کشید و فرمود:
«این تربت من است و در آن دفن خواهم شد و خداى متعال این مکان را محل آمد و شد شیعیان و دوستانم قرار خواهد داد. به خدا سوگند هر یک از آنان که مرا زیارت کند، یا بر من سلام کند، به سبب شفاعت ما- که اهل بیت پیامبریم – مشمول بخشش و مهربانى خدا قرار خواهد گرفت.»
شیخ صدوق نقل کرده است که مردى از خراسان به آن حضرت عرض کرد: اى پسر رسول خدا! در خواب پیامبر خدا را دیدم، گو این که به من چنین فرمود:
«چگونه خواهید بود، زمانى که پاره تنم در سرزمین شما دفن شود و امانت من میان شما نگهدارى شود و ستاره‏ام در خاک شما پنهان شود؟»
حضرت رضا – علیه السلام – فرمود:
«منم که در سرزمین شما دفن مى‏شوم و من پاره تن پیامبر شمایم و منم امانت و ستاره. آگاه باشید! هر کس مرا زیارت کند، در حالى که بشناسد حق و اطاعتى که خدا براى من واجب کرده است، من و پدرانم روز قیامت شفیع او خواهیم بود و کسى که من و پدرانم شفیع او باشیم، نجات مى‏یابد؛ گر چه بار گناه او به اندازه بار گناه انس و جن باشد.»(۱۴)

۶ – رهایى از آتش جهنم‏

خداى متعال همواره در قرآن به کیفر دردناک و غیرقابل تحمل اخروى اشاره مى‏کند. بر پایه ده‏ها آیه از کتاب خدا، جهنم جایگاه آنان است که از پروردگارشان روى برتابند و به حلقه بندگى شیطان و هواى نفس درآیند؛ و جهنم بد جایگاهى است براى آنان. آیات قرآن به ابعاد مختلف این مسئله اشاره کرده است. بر طبق این آیات، چون روز قیامت فرا رسد، آتش جهنم فراز آمده و خودنمایى مى‏کند. در این اوضاع و احوال ترس آور و دهشتناک زائران حضرت رضا – علیه السلام – از امتیاز بزرگى برخوردارند. آنان از آتش سوزان جهنم درامانند.
حضرت عبدالعظیم حسنى مى‏گوید: از امام هادى – علیه السلام – شنیدم که فرمود:
«مردم قم و آبه آمرزیده هستند؛ چون در طوس به زیارت جدم على بن موسى الرضا – علیه السلام – مى‏روند. آگاه باشید! هر که به زیارت آن حضرت بشتابد و در راه رفتن به طوس قطره‏اى از آسمان بر سر او فرود آید، حتى اندکى به رنج و زحمت افتد، جسم او بر جهنم حرام خواهد شد(۱۵).»
حضرت رضا – علیه السلام – چنین نقل کرده است:
«من مظلومانه با سم کشته خواهم شد و در کنار قبر هارون الرشید دفن مى‏شوم. روز قیامت زائران قبرم با کرامت‏ترین ورود را بر خداى متعال خواهند داشت و هر مومنى که مرا زیارت کند و قطره‏اى آب از آسمان بر چهره او فرو ریزد و در راه زیارت به رنج و زحمت افتد، جسد او بر آتش جهنم حرام خواهد شد(۱۶).»
در ذیل این دو روایت نکته‏اى آمده است که و آن این جسد آن دسته از زائران على بن موسى الرضا – علیه السلام – بر آتش حرام خواهد بود که در مسیر زیارت و حرکت به سمت مشهد قطره‏اى باران از آسمان بر سرشان فرو ریزد. در این باره دو پرسش به ذهن مى‏آید: اول آن که مقصود حضرت از بارش یک قطره باران از آسمان چیست، دوم آن که آیا آنان که بدون این شرط به زیارت مى‏روند، به این پاداش دست نمى‏یابند؟
پاسخ پرسش نخست آن است که در آن روزگارکه مردم پیاده و یا با چهار پایان به سفر مى‏رفته‏اند، بارش باران آنان را به زحمت مى‏انداخته است و در واقع، مقصود امام – علیه السلام – آن است که خداى متعال رنج و زحمت زائران آن حضرت را نادیده نخواهد گرفت و به آنان پاداش خواهد داد، از این رو، در روایتى دیگر از جناب عبدالعظیم حسنى این مطلب به گونه‏اى روشن‏تر نقل شده است. ایشان مى‏گوید: از امام جواد – علیه السلام – شنیدم که فرمود:
«هر کس پدرم را زیارت کند و در مسیر زیارت به سبب بارش باران، سرما و یا گرما و یا هر چیز دیگرى اذیت شود و به رنج افتد، جسد او بر آتش جهنم حرام خواهد شد.»
در پاسخ به سؤال دوم به نظر مى‏رسد براى رسیدن به پاداش بزرگ زیارت حضرت رضا – علیه السلام – ضرورتى ندارد زائر در مسیر حرکت و در مدت زیارت به زحمت افتد و هر که توفیق زیارت ایشان را یابد، به این پاداش عظیم دست خواهد یافت. صد البته همان طور که فرموده‏اند: «افضل الاعمال احمزها»؛ «بافضیلت‏ترین اعمال پر مشقت‏ترین آنهاست». زحمت و مشقتى که زائر در راه حرکت به حرم مطهر ایشان مى‏بیند، برثواب او خواهد افزود. سخن رسول خدا – صلى الله علیه وآله – در این باره گواه روشنى بر این مطلب است.
امام صادق – علیه السلام – ازپدرانش از امیرمؤمنان، على – علیه السلام – نقل کرده است که رسول خدا – صلى الله علیه وآله – چنین فرمود:
«به زودى پاره تن من در سرزمین خراسان دفن خواهد شد، هیچ مومنى او را زیارت نمى‏کند، مگر آن که خداى عزوجل بهشت را بر او واجب و جسدش را بر آتش حرام مى‏گرداند.»
در روایتى دیگر از امام جواد – علیه السلام – چنین نقل شده است:
«میان دو کوه طوس مشتى از خاک بهشت نهاده شده است، هر که داخل آن شود، روز قیامت از آتش در امان خواهد بود.»(۱۷)

۷ – وعده بهشت

بهشت از دیرباز آرزوى مؤمنان و خداجویان بوده است؛ رسیدن به بهشت کار آسانى نیست و شرایط و ویژگیهاى متنوع و متعددى باید در آدمى پدید آید تا قابلیت ورود به آن را پیدا کند. حرم پاک و پاکیزه على بن موسى الرضا – علیه السلام – که مطاف فرشتگان و محل آمد و شد آنان و کانون راز و نیاز عارفان و سوز و گداز مومنان و عاشقان اهل بیت است، در واقع، پاره‏اى از بهشت است که خداوند آن را در زمین نهاده است. ورود به این حرم بى همتا نوعى انس با بهشت و بهشتیان است و کسى که با معرفت و فروتنانه حضرت رضا – علیه السلام – را در این مکان زیارت کند، راه ورود به بهشت را براى خود هموار کرده است.
در روایتى که در این باره از پیامبر خدا، امام کاظم، امام جواد و امام رضا – علیهم السلام – نقل شده تاکید فراوان شده است که پاداش زیارت آن حضرت بهشت است. براى توضیح بیشتر این مطلب نقل متن روایات مناسب به نظر مى‏رسد:
رسول خدا – صلى الله علیه وآله – فرمود:
«اوجب الله عزوجل له الجنه(۱۸).»
از امام موسى بن جعفر و امام جواد – علیهماالسلام – نقل شده است:
«فله الجنه.(۱۹)»
«کسى که قبر پسرم را زیارت کند، بهشت از آن اوست.»
امام جواد – علیه السلام – فرمود:
«ضمنت لمن زار قبر ابى بطوسٍ عارفاً بحقه الجنه على الله تعالى.(۲۰)»
«من ضامن بهشت براى کسى هستم که قبر پدرم را در طوس زیارت کند وحق او را بشناسد.»
عبدالعظیم حسنى از امام جواد – علیه السلام – چنین نقل کرده است:
«الجنه واللَّهِ(۲۱).»
«سوگند به خدا، بهشت براى کسى است که قبر پدرم رازیارت کند.»
امام جواد – علیه السلام – در پاسخ به این سؤال که ثواب کسى که در خراسان زائر پدر شما باشد، چیست؟ فرمود:
«الجنهُ واللهِ الجنهُ واللهِ(۲۲).»
«سوگند به خدا بهشت است، سوگند به خدا بهشت است.»
حضرت رضا – علیه السلام – فرمود:
«حشر فى زمرتنا وجعل فى الدرجات العُلى من الجنه رفیقنا(۲۳).»
«کسى که مرا در غربت زیارت کند، خدا او را با ما محشور خواهد کرد و در درجه‏ها و مراتب عالى رفیق ما خواهد بود.»
همان طور که ملاحظه شد در برخى از این روایات بهشت پاداش و نتیجه زیارت امام رضا – علیه السلام – قرار داده شده است و در برخى، امام جواد – علیه السلام – یک بار سوگند یاد کرده و در برخى از آنها دو بار به خدا سوگند یادکرده است که بهشت از آن کسى است که آن حضرت را زیارت کند. در بعضى از این روایات، حضرت با تعبیر دیگرى تأکید مى‏ورزد و مى‏فرماید: من ضمانت مى‏کنم بهشت را براى زائران پدرم، و در بعضى از نسخه‏ها به جاى «ضمنت»، «حتمتُ» آمده است؛ یعنى قاطعانه و از روى یقین مى‏گویم که بهشت پاداش زیارت آن حضرت است؛ گواین که برخى از مخاطبان حتى گروهى از شیعیان آن حضرت نمى‏توانسته‏اند این همه پاداش را براى زیارت ایشان باور کنند. از این رو، حضرت با تاکید بسیار آن پاداش عظیم را ضمانت مى‏کند.
اما آن چه در این میان شگفت آور مى‏نماید، روایتى است که از خود آن حضرت در کتاب‏هاى من لایحضره الفقیه و عیون اخبارالرضا و دیگر منابع مهم حدیثى نقل شده است که «حشر فى زمرتنا و جعل فى الدرجات العلى من الجنه رفیقنا(۲۴).»
این حدیث شریف در بردارنده چند نکته است:
اول آن که زائر حضرت به بهشت مى‏رود؛
دوم آن که در مرتبه‏ها و مقامهاى عالى بهشت جاى مى‏گیرد،
سوم آن که درقیامت با ائمه – علیهم السلام – محشور مى‏شود و در بهشت همراه آنان است و با آنان انس و رفاقت دارد، و این پاداشى است عظیم که نشانگر جایگاه ویژه و بى همتاى حضرت رضا – علیه السلام – در درگاه الهى است.
در این جامناسب مى‏نماید به روایت دیگرى که مضمون شگفت آور و دل‏انگیزى درباره فضیلت زیارت آن حضرت دارد، اشاره شود:
آن حضرت مى‏فرماید
«آگاه باشید! هر کس مرا در غربتم در طوس زیارت کند، روز قیامت در درجه من، با من و آمرزیده خواهد بود(۲۵).»

۸ – موقعیت خاص در قیامت

انسان در این دنیا آزاد است و مى‏تواند به هر عملى دست زند، هر چه مى‏خواهد بگوید و نیتها و آرزوهاى خود را بر طبق میل خود سامان دهد، اما خداوند همواره در قرآن تذکر داده و به آدمى نهیب مى‏زند که روز قیامت فراروى شما ست و آن روز دادگاهى بزرگ و واقعى در محضر خدا تشکیل شده و همه گفتارها، کردارها ونیتهاى آدمى در ترازوى سنجش قرار مى‏گیرد. در آن روزِ شگفت‏انگیز همه آدمیان مى‏باید پاسخ گوى اعمال خود باشند. در آن روز مردم باتوجه به اعمال و عقاید خود در گروه‏ها و مراحل مختلفى قرار دارند و گروهى از آنان از موقعیتهاى ویژه و ممتازى برخوردارند و زائران حضرت رضا در زمره آنانند. بر طبق برخى از روایات که پیش‏تر به آنها اشاره شد، زائران قبر حضرت رضا – علیه السلام – از والاترین مقام و بهترین هدیه برخوردارند(۲۶).
بر پایه روایتى دیگر، هر کس حضرت رضا – علیه السلام – را زیارت کند چون روز قیامت شود، براى او منبرى در برابر منبر رسول خدا – صلى الله علیه وآله – بر پا مى‏کنند تاخدا از حساب خلایق فارق شود(۲۷).
راوى مى‏گوید: ایوب بن نوح را دیدم که آن حضرت را زیارت مى‏کرد و مى‏گفت: به طلب منبر آمده‏ام.
در روایت دیگرى آمده است که بهترین و با کرامت‏ترین ورود را بر خداى متعال دارند. در برخى از این روایات فقط نام منبر پیامبر – صلى الله علیه وآله – آمده است.(۲۸)
از مجموع این روایات نکته‏هاى مختلفى در شأن والاى زائر امام رضا استفاده مى‏شود که گروهى از آنهاعبارت است از:
اول: زائر امام رضا در قیامت از موقعیت ویژه‏اى برخوردار است؛
دوم: او در سایه پیامبران و امامان و در برابر على و رسول خدا – صلوات الله علیهما – قرار مى‏گیرد؛
سوم: در طول مدت حساب جایگاهى خاص و راحت دارد.
چهارم: در مقایسه با دیگران زائران ائمه او از بالاترین درجه و بهترین هدیه برخوردار است.

۹- ثواب مجاهدان و شهیدان

مجاهدان در درگاه الهى مقامى خاص دارند. خداوند مکرر در قرآن از بزرگى و فضیلتهاى آنان یاد مى‏کند و آن دسته از مجاهدان که خونشان بر زمین ریخته مى‏شود و جان به کف نهاده و در راه جانان نصار مى‏کنند، در زبان قرآن و سخنان معصومان – علیهم السلام – شهید گفته مى‏شود. شهیدان در فرهنگ اسلامى مقامى بس ارجمند و جایگاهى رفیع دارند تا آن جاکه در ردیف پیامبران از آنان یاد شده است (۲۹).
بر پایه گروهى از روایات آمده است که زائر حضرت رضا – علیه السلام – پاداشى به اندازه پاداش صدهزار مجاهد(۳۰) در راه خدا دارد. در روایت دیگرى از امام صادق – علیه السلام – چنین نقل شده است:
«مردى از فرزندان موسى بن جعفر به پا خواهد خواست، نام او مانند نام امیرالمؤمنین، على است و او در طوس در سرزمین خراسان مدفون خواهد شد. او به وسیله سم کشته و در همان جا غریبانه دفن خواهد شد. هرکس او را زیارت کند در حالى که حقش را بشناسد، خدا پاداش کسانى را به او خواهد داد که قبل از فتح مکه در راه خدا انفاق کرده و جنگیده‏اند(۳۱).»
درگروهى ازروایات، زائرحضرت رضا اجرى مانند اجر شهید دارد. بر طبق این روایات، زائران حرم ملکوتى حضرت رضا – علیه السلام – مانندشهیدانى هستند که در رکاب رسول خدا – صلى الله علیه وآله – جنگیده و به شهادت رسیده‏اند. شیخ صدوق از امام صادق – علیه السلام – دراین باره چنین نقل کرده است:
«یکى ازنوه‏هاى من درسرزمین خراسان در شهرى که به آن طوس مى‏گویند، کشته خواهد شد. هر کس در حالى که حقش را مى‏شناسد او را زیارت کند، روز قیامت دستش را مى‏گیرم و او را داخل بهشت مى‏کنم؛ گرچه در زمره انجام دهندگان گناه کبیره باشد. هرکس او را زیارت کند در حالى که حقش را بشناسد، خدا به او اجر هفتاد شهید از شهیدانى که باایمان و از روى حقیقت جلوى رسول خدا به شهادت رسیده‏اند، خواهد داد(۳۲).»
همه کسانى که درجنگ جان مى‏بازند شهید به شمارنمى آیند و شهید کسى است که فقط براى خدا و با ایمان و اعتقاد به خدا و در راه او خونش بر زمین ریخته شود، اینان شهیدان حقیقى هستند.

۱۰ – پاداش زیارت رسول خدا

رسول خدا محمد بن عبدالله – صلوات الله علیه و آله – خاتم پیامبران و برترین، بهترین و با فضیلت‏ترین مخلوق خدا است. کسى که آن حضرت را زیارت کند، مثل آن است که خدا را در عرش زیارت کرده است.
زید شحام مى‏گوید: از امام صادق – علیه السلام – پرسیدم: پاداش کسى که رسول خدا را زیارت کند چیست؟
فرمود: «مانند کسى است که خدارا در عرشش زیارت کرده است.»
پرسیدم: ثواب کسى که یکى از شما را زیارت کند، چیست؟
فرمود: «مانند پاداش کسى است که رسول خدا – صلوات الله علیه وآله – را زیارت کرده باشد(۳۳).
در روایت‏هاى مختلفى پاداش زیارت حضرت رضا- علیه السلام- مانند پاداش کسى قرار داده شده است که رسول خدا- صلوات الله علیه وآله- را زیارت کرده باشد.
امام موسى بن جعفر- علیه السلام – فرمود:
«پسرم، على -علیه السلام- مظلومانه با سم کشته خواهد شد و در طوس در کنار هارون دفن مى‏شود. هر کس اورا زیارت کند، مانند آن است که رسول خدا – صلوات الله علیه وآله – را زیارت کرده است.»(۳۴)
جناب شیخ طوسى – قدس سره – از حضرت رضا – علیه السلام – در این باره این گونه نقل کرده است: حسن بن على بن فضال مى‏گوید: از امام على بن موسى الرضا – علیه السلام- شنیدم که فرمود:
«در خراسان بقعه‏اى است که در آینده محل رفت و آمد فرشتگان مى‏گردد و همواره تازمانى که قیامت فرا رسدو در صور دمیده شود گروهى از ملائکه از آسمان به سوى آن بقعه فرود مى‏آیند و گروهى از آنان از آن جا به آسمان مى‏روند.»
پرسیدند: اى پسر رسول خدا! این بقعه، چه بقعه‏اى است؟
حضرت فرمود:
«سوگند به خدا این بقعه بوستانى از بوستانهاى بهشتى است، هر که مرا در آن بقعه زیارت کند، مانند کسى است که رسول خدا- صلوات الله علیه وآله- را زیارت کرده و خدا براى او پاداش هزار حج نیکو و هزار عمره قبول شده را خواهد نوشت و من و پدرانم روز قیامت شفیع او خواهیم بود(۳۵).»

۱۱- با فضیلت‏تر از همه زیارت ها

همان طور که پیش‏تر اشاره شد، زیارت قبر پیامبر خدا- صلوات الله علیه وآله- فاطمه زهراو دیگرمعصومان -علیهم السلام- فضیلت و پاداش ویژه وعظیمى دارد. در این میان، زیارت طلایه دار شهیدان تاریخ واسوه آزادگان جهان، سیدالشهدا – علیه السلام – امتیاز خاص به خود را دارد. اما روایاتى نشان‏گر آن است که زیارت حضرت رضا – علیه السلام – حتى از زیارت امام حسین – علیه السلام- نیز پاداش بیش‏ترى دارد.(۳۶) بر طبق گروهى از روایات، روز قیامت زائران رسول خدا و ائمه – علیهم السلام- موقعیت ممتاز و ویژه‏اى دارند، اما زائران قبر حضرت رضا- علیه السلام – از والاترین مقام و بهترین هدیه برخوردار خواهند بود.(۳۷) در یکى از این روایات تعبیرى شگفت‏انگیز آمده است. حضرت رضا – علیه السلام – فرمود:
«زائر من روز قیامت در درجه من، و با من آمرزیده خواهد شد.»
یش‏تر روایتى آورده شد که زائر حضرت رضا در درجه‏ها و مراتب عالى بهشت با ائمه خواهد بود.(۳۸)
روایاتى از این دست- به ویژه روایت اول – نشان‏گر آن است که زیارت حضرت رضا- علیه السلام-بیش‏ترین فضیلت را دارد. دربرخى از روایات به گونه‏اى دیگر این مطلب نقل شده است: حضرت عبدالعظیم حسنى مى‏گوید: به امام جواد عرض کردم درباره قبر امام حسین و قبر پدر بزرگوار شما در طوس تردید دارم؛ نمى‏دانم به طوس براى زیارت پدرتان مشرف گردم یا به کربلا روم براى زیارت امام حسین – علیه السلام – ، آن حضرت فرمود: همین جابمان، آن گاه از اتاق بیرون رفت و برگشت در حالى که اشکهایش بر دو گونه‏اش جارى بود. پس فرمود:
«زائران قبر امام حسین – علیه السلام – فراوانند و زوار قبر پدرم کم اند(۳۹).»
جناب على بن مهزیار مى‏گوید: به امام جواد- علیه السلام – عرض کردم: آیا زیارت حضرت رضا – علیه السلام – فضیلت بیش‏ترى دارد یا زیارت امام حسین – علیه السلام – حضرت فرمود:
«زیارت قبر پدرم با فضیلت‏تر است؛ زیرا همه مردم به زیارت امام حسین مى‏روند، اما قبر پدرم را تنها شیعیان خاص زیارت مى‏کنند(۴۰).»
از امام صادق – علیه السلام- در این باره مطلبى نقل شده است که مى‏تواند شاهدى مناسب براى مضمون این حدیث باشد. آن حضرت اشاره مى‏کند که زائران حضرت رضا – علیه السلام – در برهه‏اى از زمان خاص و کم بلکه کم‏تر خواهند بود(۴۱). بدین سان، روایاتى که درباره برترى و فضیلت داشتن زیارت حضرت رضا-علیه السلام- درمقایسه بادیگر معصومان – علیهم السلام- نقل شد، دو گونه بود: بخش اول به طور روشن نشان گر پاداش افزون‏تر وموقعیت ممتازترى بود که زائران حضرت رضا-علیه السلام – داشتند. بخش دوم روایاتى بود که از آن رو زیارت آن حضرت را بر زیارت امام حسین – علیه السلام – ترجیح مى‏داد که قبر حضرت زائر ندارد، برخلاف ضریح مقدس امام حسین که همه شیعیان به زیارت آن حضرت مى‏روند. از این رو، همان طور که برخى از دانشوران بزرگ شیعه نوشته‏اند مى‏توان این روایات را ویژه آن روزگار دانست؛ روزگارى که شیعیان دوازده امامى در خراسان اندک بودند و تفرقه بر جامعه تشیع به ویژه در ایران سایه افکنده بود؛ از این رو، قبر با برکت آن حضرت زائران کم‏ترى داشت وتنها آنان که به امامت و معصوم بودن آن حضرت معرفت داشتند، خالصانه به زیارت آن مرقد نورانى مى‏شتافتند. از این رو، امام جواد- علیه السلام-به جناب عبدالعظیم حسنى فرمود که زیارت قبر امام رضا-علیه‏السلام- فضیلت بیش‏ترى دارد و به دلیل آن هم اشاره فرمود.
علامه مجلسى در توضیح این حدیث مى‏نویسد:
برپایه این روایت در هر زمانى که قبر یک یا چند معصوم – علیه السلام – زائران کم‏ترى داشته باشد، زیارت آن مرقد فضیلت بیش‏ترى دارد.»
بدین ترتیب، اکنون که وهابیان ساده لوح حرم مطهر امام هادى و امام عسکرى – علیهماالسلام – را تخریب کرده‏اند و اکنون مدت‏ها است هیچ شیعه‏اى نمى‏تواندبه زیارت آن دو ولى، حجت و نور خدا برود، در این زمان اگر کسانى بتواند بابرنامه‏هاى سیاسى نظامى و یاهر راه دیگرى مسیر زیارت و تعمیر حرم آن دو امام بزرگ را فراهم آورند، با فضیلت‏ترین و بهترین عمل را انجام داده‏اند.
علامه مجلسى در توضیح حدیث على بن مهزیار چنین نوشته است: شاید این حدیث ویژه آن روزگار باشد؛ چه این که جز شیعیان خاص که به درستى این فضیلت زیارت حضرت رضارا مى‏دانستند، دیگر شیعیان به زیارت آن حضرت نمى‏شتافتند. بر طبق این تحلیل، در هر زمانى هر امام معصومى که زائر کم‏ترى داشته باشد، ثواب زیارت او افزون‏تر خواهد بود.(۴۲)
به هر حال، اعتماد بر ظاهر این روایات نیز از احتمال هایى است که تاحدودى قابل ملاحظه است و بر اساس آن باید گفت: زیارت امام رضا – علیه السلام- افضل از زیارت دیگر ائمه خواهد بود.

۱۲- استجابت دعا

خداوند متعال مى‏فرماید «ادعونى استجب لکم» بر طبق این آیه شریفه، خداى متعال وعده داده‏است دعاى بندگان خود رابه اجابت برساند، اما دعابراى این که مستجاب شود اولاً واقعاً باید دعا باشد و بنده از سر بندگى و باهمه وجود از خداى خود خواسته‏اش را بخواهد، و ثانیاً باید شرایط دعا را آن طورکه در دیگر آیات قرآن و روایات رسیده است، داشته باشد. در این میان پاره‏اى از امور در مستجاب شدن دعاهاتاثیر فراوان دارد. به عنوان مثال، زمان و مکان دعاکردن در به ثمر نشستن دعاها تاثیر فراوان دارد. دعا کردن در شب قدر، شب‏هاى ماه رمضان، ایام شهادت معصومان مانند: روز عاشورا، شب عرفه، عید قربان و جمعه با دیگر ایام متفاوت است. به همان سان که دعا کردن در کنار خانه خدا، مسجد پیامبر، مسجد کوفه، زیر گنبد امام حسین- علیه السلام- و…با مکان‏هاى عادى تفاوت دارد.
از مکان هایى که همواره رحمت و عنایت‏هاى خاص الهى بر آن فرود مى‏آید و از نورانیت ویژه و صفاى معنوى بى بدیلى برخوردار است، حرم مطهر على بن موسى الرضا – علیه السلام – است، اوضاع و احوال و شرایط و اوصاف حرم مطهر زمینه را فراهم مى‏آورد و شرایطى را رقم مى‏زند که زائر به خداى متعال نزدیک شود و زمینه به هدف رسیدن دعاهاى او فراهم آید.
یاسر، خادم امام على بن موسى الرضا – علیه السلام – از آن حضرت چنین نقل مى‏کند:
«براى زیارت هیچ قبرى جز قبرهاى ماسفر نکنید، بدانید که من ظالمانه با سم کشته و در سرزمین غربت دفن خواهم شد، پس هر کس براى زیارت من سفر کند، دعایش مستجاب و گناهانش بخشوده خواهد شد(۴۳).»
درروایت دیگرى از امام هادى – علیه السلام – نقل شده است:
«هر کس حاجتى دارد، باید به زیارت قبرجدم، على بن موسى الرضا – علیه السلام – در طوس بشتابد. او باید با غسل به زیارت رود و دو رکعت نماز نزد سر آن حضرت (بالاى سر) بخواند و در قنوت حاجت خود را بخواهد. همانا دعایش مستجاب خواهد شد، اگر خواسته او گناه یا قطع رحم نباشد(۴۴).»
ادامه دارد

پی نوشت ها:

۱) جامع احادیث الشیعه، ج‏۱۵، ص ۶۷، ۹۱، ۹۶و۱۰۷؛ کامل الزیارات ص ۱۲۲؛ مقنعه، ص‏۷۳؛ جامع احادیث الشیعه ج ۱۵ص‏۹۱٫
۲) عن الحسن بن على الوشاء قال سمعت اباالحسن الرضا یقول: «ان لکل امام حق فى عنق اولیائه و شیعته و انّ من تمام الوفاء بالعهد و حسن الاداء زیاره قبورهم فمن زارهم رغبه فى قبورهم و تصدیقاً بما رغبوا فیه کان ائمتهم شفعائهم‏یوم القیامه.» کافى، ج‏۴، ص‏۵۶۷؛ عیون اخبارالرضا، ج‏۲، ص ۲۶۱؛ من لایحضره الفقیه، ج‏۲، ص ۴۵۹٫
۳) عن الحسن بن على الوشاء قال: قلت للرضاعلیه السلام مالمن زار قبر أحد من الأئمه؟ قال: «له مثل من أتى قبر ابى عبدالله – علیه السلام – »، قال: قلت: وما لمن زار قبر ابى عبدالله – علیه السلام – ، قال: «الجنه والله.» جامع احادیث الشیعه، ج‏۱۵، ص ۹۱؛ مستدرک الوسائل، ج‏۱۰، ص‏۱۸۳٫
۴) عن عبدالرحمن بن مسلم عن ابى عبداللَّه – علیه السلام – أنه قال: «من زارنا فى مماتنا فکأنما زار فى حیاتنا.» جامع احادیث الشیعه، ج‏۱۵، ص ۹۲٫
۵) الوافى، ج‏۱، ص‏۱۵۸۹؛ مستدرک الوسائل، ج‏۱۰، ص ۳۷۲؛ بحارالانوار، ج‏۱۰۱، ص ۳۶۷٫
۶) بحار الانوار، ج‏۱۰۱، ص‏۳۶۷ و۳۳٫
۷) من لایحضره الفقیه، ج‏۲، ص‏۳۴۹؛ تهذیب، ج‏۶، ص ۸۵، امام رضا – علیه السلام – : پاداش زیارت قبرمن معادل هزارحج وهزارعمره مقبول است وامام جواد – علیه السلام – درپاسخ به پرسش سؤال کننده مى‏فرماید: بلکه معادل یک میلیون حج است به شرط آن که زایر حق آن حضرت رابشناسد. بحارالانوار، ج‏۱۰۱، ص‏۳۳٫
۸) کافى، ج‏۴، ص‏۵۸۵؛ تهذیب، ج‏۶، ص‏۸۵؛ بحارالانوار، ج‏۱۰۱، ص‏۴۳: عن یحیى بن سلیمان المازنى عن ابى الحسن موسى – علیه السلام – قال: «من زار قبر ولدى على کان له عند الله سبعین حجه مبروره. قال: قلت: سبعین حجه؟ قال: نعم وسبعین الف حجه. قال: قلت سبعین الف حجه؟ قال: رُبّ حجه لا تقبل. من زاره وبات عنده لیله کمن زار الله فى عرشه….»
۹) قال ابوجعفر – علیه السلام – : «من زارقبر ابى بطوس غفرالله له ماتقدم من ذنبه وماتأخر.» کافى، ج‏۴، ص‏۵۸۵٫
۱۰) عن الوشاء قال: قال الرضا – علیه السلام – : «انى سأقتل مظلوماً بالسّم فمن زارنى عارفاً بحقى غفرالله ما تقدم من ذنبه و ما تأخر.»عیون اخبار الرضا، ج‏۲، ص‏۲۶: بحارالانوار، ج‏۱۰۱، ص‏۲۸٫
۱۱) عن الصدوق، قال: و روى حمدان الدیوانى عن الرضا – علیه السلام – أنه قال: «من زارنى على بُعد دارى، أتیته یوم القیامه فى ثلثه مواطن، حتى أخلصه من أهوالها، اذا تطایرت الکتب یمیناً و شمالاً و عند الصراط و المیزان.» من لایحضره الفقیه، ج‏۲، ص‏۳۵؛ تاریخ نیشابور، ص‏۱۹۱؛ سیره امام رضا، ص‏۱۲۳؛ تهذیب، ج‏۶، ص‏۸۵؛ خصال، ص‏۱۶۷؛ کامل الزیارات، ص‏۳۰۴؛ ر.ک: بحار الانوار، ج‏۱۰۱، ص‏۴۰٫
۱۲) عن البزنطى، قال: سمعت الرضا – علیه السلام – یقول: ما زارنى احد من اولیایى عارفاً بحقى الا شفعت فیه یوم القیامه.» من لایحضره الفقیه، ج‏۲، ص‏۵۸۳؛ امالى، صدوق، ص‏۱۱۹٫
۱۳) على بن الحسن الفضال عن ابیه، قال: سمعت اباالحسن، على بن موسى الرضا – علیه السلام – یقول: «انا مقتول و مسموم و مدفون بأرض غربه. أعلم ذلک بعهد عهده الى أبى، عن آبائه، عن على بن ابى طالب، عن رسول الله – صلى الله علیه و آله – ألا فمن زارنى فى غربتى کنت أنا و آبابى شفعائه یوم القیامه، و من کنا شفعائه نجى و لو کان علیه مثل وزرالثقلین.» عیون اخبار الرضا، ج‏۲، ص‏۲۶۳؛ امالى صدوق، ص‏۶۱۱؛ بحارالانوار، ج‏۱۰۱، ص‏۳۵٫
۱۴) من لایحضره الفقیه،ج‏۲، ص‏۵۸۵؛ وسائل الشیعه،ج‏۱۴، ص‏۵۵۵ «روى حسن بن على بن فضال عن ابى الحسن على بن موسى الرضا – علیه السلام – قال له رجل من أهل خراسان: یابن رسول الله! رأیت رسول الله – صلى الله علیه و آله – فى المنام کأنّه یقول لى: کیف أنتم اذا دفن فى ارضکم بضعتى و استحفظتم ودیعتى، و غیّب فى ترابکم نجمى، فقال له الرضا – علیه السلام – أنا المدفون فى أرضکم و أنا بضعه من نبیّکم و انا الودیعه و النجم الا فمن زارنى و هو یعرف ما اوجب الله عز و جل من حقى و طاعتى فأنا و آبائى شفعاؤه یوم القیامه و من کنا شفعائه نجى‏و لو کان علیه مثل وزر الثقلین الجن و الانس.»
۱۵) عن عبدالعظیم الحسنى قال سمعت محمدبن على الرضا – علیه السلام – یقول: ما زار أبى أحد فأصابه أذى من مطر أو برد أو حر الا حرّم الله جسده على النار.» وسائل الشیعه، ج‏۱۴، ص‏۵۶۰؛ جامع احادیث الشیعه، ج‏۱۵، ص‏۴۸۷٫
۱۶) عن الصادق، جعفر بن محمد عن ابیه عن آبائه عن امیرالمومنین، على – علیه السلام – قال: قال رسول الله – صلى الله علیه وآله – ستدفن بضعه منّى بأرض خراسان لایزورها مومن الاوجب الله – عزوجل – له الجنه و حرم جسده على النار.» عیون اخبار الرضا، ج‏۲، ص ۲۵۵؛ من لایحضره الفقیه، ج‏۲، ص ۵۸۵٫
۱۷) عن ابى هاشم داودبن القاسم الجعفرى، قال: سمعت أبا جعفر محمد بن على یقول: انّ بین جبلى طوس قبضه قبضت من الجنه من دخلها کان آمناً یوم القیامه من النار.» عیون اخبارالرضا، ج ۲، ص ۲۵۶٫
۱۸) من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۸۵؛ کامل الزیارات، ص ۹۱۷٫ دو بند این روایت در کامل الزیارات از امام جواد – علیه السلام – نقل شده است. تهذیب، ج ۶، ص ۹۷، نیز از امام موسى بن جعفر – علیه السلام – ص ۹۲۵؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۵، ص ۳۵۷٫
۱۹) همان.
۲۰) عیون اخبارالرضا، ج‏۲، ص‏۲۵۶؛ رک: وسایل الشیعه، ج‏۱۴، ص‏۵۵۶٫ این حدیث در مَنْ لایحضره الفقیه، ج‏۲، ص‏۵۸۳ از امام جواد علیه السلام نقل شده است
۲۱) کامل الزیارات، ص‏۹۲۳؛ عیون اخبارالرضا، ص‏۲۵۷؛ بحارالانوار، ج ۱۰۲، ص‏۳۶؛ ثواب الاعمال، ص‏۱۲۳؛ جامع احادیث الشیعه، ج‏۱۵، ص‏۴۸۹٫
۲۲) عیون اخبار الرضا، ۲۵۷؛ ثواب الاعمال، ص‏۱۲۳٫
۲۳) عیون اخبار الرضا، ص‏۲۵۶؛ من لایحضره الفقیه، ص‏۵۸۵؛ وسائل الشیعه، ج‏۱۴، ص‏۵۶۸٫
۲۴) من لایحضره الفقیه، ج‏۲، ص‏۵۸۵؛ مسندالرضا، ج‏۱، ص‏۱۴۹٫
۲۵) وسائل الشیعه، ج‏۱۴، ص‏۵۵۸؛ جامع احادیث الشیعه، ج‏۱۵، ص‏۴۸۷؛ عیون اخبارالرضا، ج‏۲، ص‏۲۶۴: فقال الرضا – علیه السلام – …: «ولاتنقضى الایام و اللیالى حتى تصیر طوس مختلف شیعتى وزوارى الاومن زارنى فى غربتى بطوسٍ کان معى فى درجتى یوم القیامه مغفوراً له.»
۲۶) ثم یمدّ المضمار فیقعد معنا من زار قبور الائمه الا ان اعلاهم درجه واقربهم حبوه من زار قبر ولدى على – علیه السلام – .» کامل الزیارات، ترجمه سید محمد جواد ذهنى تهرانى، ص‏۹۲۶؛ ابن قولویه در کامل الزیارات این حدیث رابه دو سند نقل کرده است؛ عیون اخبارالرضا، ج‏۲، ص‏۲۹۵؛ کافى، ج‏۴، ص‏۵۸۵٫
۲۷) بنى له منبرا بحذاء منبر رسول الله و على – علیهماالسلام – حتى یفرغ الله من حساب الخلایق.» کامل الزیارات، ص‏۹۲۰؛ الکافى، ج‏۴، ص‏۵۸۵٫
۲۸) بحارالانوار، ج‏۱۰۲، ۴۶ ص ۳۴ – ۴۲، ح‏۱۲، ۱۶، ۲۳، ۴۱، ۴۴٫
۲۹) ومن یطع الله والرسول اولئکَ مع الذین انعم الله علیهم من النبیین والصدیقین والشهداو الصالحین و حسن اولئک رفیقاً» سوره نسا (۴) آیه‏۶۹٫
۳۰) من لایحضره الفقیه، ج‏۲، ص‏۵۸۵؛ عیون اخبارالرضا، ج‏۲، ص ۲۵۶٫
۳۱) الحسین بن زید عن ابى جعفر، قال سمعته یقول: یخرج رجل من ولد موسى، اسمه اسم امیرالمؤمنین فیدفن فى ارض طوس و هى من خراسان یقتل فیها بالسم فیدفن فیها غریباً فمن زاره عارفاً بحقه اعطاه الله تعالى أجر من انفق من قبل الفتح و قاتل.» من لا یحضره الفقیه، ج‏۲، ص‏۵۸۳؛ عیون اخبارالرضا، ج‏۲، ص‏۲۸۵؛ وسائل الشیعه، ج‏۱۴، ص‏۵۵۳، علاوه برمنابع فوق در مجالس صدوق نیزنقل شده است. لازم به یادآورى است که ثواب آنان که قبل ازفتح مکه انفاق کرده و در راه خدا براى دفاع ازاسلام و پیامبر سینه سپرکرده وجنگیده‏اند به اندازه‏اى زیاد است که قابل شمارش نیست. خداوندمى فرماید: «لایستوى منکم من انفق من قبل الفتح وقاتل اولئک اعظم درجه من الذین انفقوا من بعد وقاتلوا»؛ زیرا انفاق وجهاد در راه خداقبل ازفتح مکه بسیارسخت ودشواربود.
۳۲) حمزه بن حمران، قال: «قال ابوعبدالله تقتل حفدتى بأرض خراسان فى مدینه یقال لهاطوس من زاره الیهاعارفاً بحقه اخذته بیدى یوم القیامه وأدخلته الجنه وان کان من اهل الکبایر…من زاره عارفاً بحقه اعطاه الله عزوجل أجر سبعین شهیداً ممن استشهد بین یدى رسول الله على حقیقته.» من لایحضره الفقیه، ج‏۲، ص‏۵۸۴؛ عیون اخبارالرضا، ج‏۲، ص‏۳۶۵٫ قال المجلسى: «على حقیقته اى کائناً على حقیقه الایمان أو شهاده حقیقیه.» بحارالانوار، ج‏۱۰۲، ص‏۳۵٫
۳۳) عن زید الشحام، قال: قلت لابى عبد الله – علیه السلام – : مالمن زار رسول الله – صلى الله علیه وآله – قال: کمن زارالله – عزوجل – فوق عرشه. قال: قلت: فما لمن زار احدمنکم؟ قال: کمن زار رسول الله. تهذیب الاحکام، ج‏۶، ص‏۴؛ کافى، ج‏۴، ص‏۵۸۵،؛ جامع احادیث الشیعه، ج‏۱۵، ص‏۱۹٫
۳۴) عیون اخبار الرضا، ج‏۲، ص‏۲۶۰؛ جامع احادیث الشیعه، ج‏۱۵، ص‏۴۹۴: «إنّ ابنى علیّاً مقتول بالسمّ ظلماً، مدفون الى جنب هارون: من زاره کمن زار رسول اللَّه – صلى اللَّه علیه وآله – .»
۳۵) عیون اخبار الرضا، ج‏۲، ص‏۲۵۵؛ جامع احادیث الشیعه، ج‏۱۵، ص‏۲۹۴؛ تهذیب الاحکام، ج‏۶، ص‏۱۰۸؛ فقیه، ج‏۲، ص‏۵۸۵: «عن ابى الحسن الرضا – علیه السلام – انه قال إنّ بخراسان لبقعه، یأتى علیها زمان تصیر مختلف الملائکه، فلایزال فوج ینزل من السماء وفوج یَصعَد الى ان ینفخ فی الصور. فقیل له: یابن رسول الله وأیه بقعه هذه؟ قال: هی أرض طوس وهى والله روضه من ریاض الجنه، من زارنى فى تلک البقعه کمن زار رسول الله – صلى الله علیه وآله – وکتب الله ثواب الف حجه مبروره والف عمره مقبوله وکنت انا وآبائی شفعاه یوم القیمه.»
۳۶) حقیقت آن است که مقایسه زیارت حضرت رضا با دیگر امامان معصوم – علیهما السلام – نکته‏اى است که نمى‏توان آن را با عقل ومعلومات بشرى سنجید و معین کرد وتنهاراه فهمیدن مسائلى ازاین دست روایات رسیده ازمعصومان -علیهم السلام-است و گرنه کنه این قضیه را جز خود آنان ندانسته و نخواهند دانست.
۳۷) کامل الزیارات، ص‏۹۲۶؛ عیون اخبارالرضا، ج‏۲، ص‏۲۹۵؛ کافى،ج‏۲، ص‏۸۵۸٫
۳۸) من لایحضره الفقیه، ج‏۲، ص‏۵۸۵؛ مسندالرضا، ج‏۱، ص‏۱۴۹٫
۳۹) عیون اخبارالرضا، ج‏۲، ص‏۲۶۱؛ جامع احادیث الشیعه، ج‏۱۵، ص‏۴۹۶: «عن عبدالعظیم بن عبدالله الحسنى، قال: قلت لابى جعفر، قد تحیّرت بین زیاره قبر أبى عبدالله وبین زیاره قبر ابیک بطوس؟ فما ترى؟ فقال لى: مکانک. ثم دخل و خرج و دموعه تسیل على خدیه، فقال: زوار ابى عبدالله کثیرون و زوار قبر أبی بطوس قلیلون.»
۴۰) کافى، ج‏۴، ص‏۵۸۴؛ من لایحضره الفقیه، ج‏۲، ص‏۵۸۲؛ تهذیب، ج‏۶، ص‏۸۴؛ عیون اخبارالرضا، ج‏۲، ص‏۲۶۳: «عن على بن مهزیار، قال: قلت لابى جعفر – علیه السلام – جعلت فداک زیاره الرضا أفضل أم زیاره أبی عبدالله الحسین؟ قال: زیاره أبی أفضل وذلک أنّ أبا عبدالله یزوره کل الناس وأبی لایزوره الاالخواص من الشیعه.»
۴۱) جامع احادیث الشیعه، ج‏۱۵، ص‏۴۹۶؛ وسائل الشیعه، ج‏۱۴، ص‏۵۶۳: «عن الصادق – علیه السلام – قال یقتل لهذا – وأومأ بیده الى موسى – ولد بطوس لایزوره من شیعتنا الاّ الاندر فالأندر.»
۴۲) بحارالانوار، ج‏۱۰۲، ص‏۳۹٫ مجلسى دو احتمال دیگر در معناى این حدیث آورده است: یکى آن که مقصود امام آن است که‏اهل سنت نیز به زیارت امام حسین – علیه السلام – مى‏روند، ولى امام رضا را فقط شیعیان که تعداد آنان کم تراست زیارت مى‏کنند، دوم آن که از فرقه‏هاى شیعه تنها آنان که به امامت همه ائمه – علیهم السلام – اعتقاد دارند، به زیارت ایشان مى‏رفتند؛ چون هرکس به امامت آن حضرت اعتقاد داشت، به امامت ائمه پس ازایشان نیز معتقد بود و برخى ازمذاهب که پس از ایشان به وجود آمد، به سرعت رخت بربست.
۴۳) عن یاسر الخادم قال: قال على بن موسى الرضا – علیه الاسلام – : لاتشد الرحال الى شیئٍ من القبور الا قبورنا الا وانى مقتول بالسمّ ظلما ومدفون فى موضع غربه، فمن شد رحله الى زیارتى استجیب دعائه وغفرله ذنبه.» جامع احادیث الشیعه، ج‏۱۵، ص‏۴۹۷؛ وسایل الشیعه، ج‏۱۴، ص‏۵۶۲؛ بحارالانوار، مشابه آن را از فصل الخطاب نقل کرده است: مستدرک الوسائل، ج‏۱۰، ص‏۳۵۷، ج‏۲۰ ص‏۴۴٫
۴۴) عن على بن محمد – علیهما السلام – من کانت له الى الله حاجه فلیزر قبر جدى الرضا بطوس وهوعلى غسل ولیصل عند رأسه رکعتین ولیسأل الله تعالى حاجته فى قنوته فانه یستجیب له مالم یسأل اثماً أو قطعیه رحم.» عیون اخبارالرضا، ج‏۲، ص‏۲۶۲؛ وسائل الشیعه، ج‏۱۴، ص‏۴۹۹٫